„Ogród zamknięty, źródło zapieczętowane”: Pieśń nad Pieśniami i jej znaczenie eklezjastyczne w siedemnastowiecznej Ukrainie

This article addresses an aspect of the seventeenth-century milieu that has not received the scholarly attention it deserves: how Ukrainian Orthodox literati received, adapted, and transformed the Song of Songs and its bridal imagery. At the crossroads between the Catholic West and the Byzantine East, seventeenth-century Ukraine is a fascinating case study of the shifts of meaning and intended audience of the particular biblical book and its exegetical tradition. In particular, I examine how some of the most influential early modern Ukrainian writers (Lazar Baranovych, Ioanikii Galiatovs’kyi, Stefan Iavors’kyi, and Dymytrii Tuptalo) used the Song as a template for meditating on the nature of the Church as they envisioned it – as an instrument for thinking about a “collective” institution. I argue that these authors brought their involvement with ecclesiastical politics and pastoral responsibility to the exegesis of this book, using the Song, often in combination with imagery from the Apocalypse, to articulate and define the boundaries of the Kyiv Church during a time of crisis.Artykuł dotyczy XVII-wiecznych adaptacji i przekształceń Pieśni nad Pieśniami i obecności w ówczesnej ukraińskiej literaturze obrazu zaślubin, któremu dotąd nie poświęcono należytej naukowej uwagi. Na skrzyżowaniu dróg między katolickim Zachodem a bizantyńskim Wschodem XVII-wieczna Ukraina jest fascynującym studium przypadku w odniesieniu do zmian znaczeń, tradycji egzegetycznej oraz odbiorców konkretnej biblijnej księgi. Szczególna uwaga została poświęcona badaniom sposobu, w jaki najsłynniejsi ówcześni pisarze ukraińscy (Łazarz Baranowycz, Joannicjusz Galatowski, Stefan Jaworski i Dmytro Tuptało) wykorzystali Pieśń jako szablon w refleksji nad naturą Kościoła. Twierdzę, że wymienieni autorzy wnieśli swoje duszpasterskie i polityczne zaangażowanie do egzegezy tej księgi, odwołując się do Pieśni nad Pieśniami; często w połączeniu z obrazami z Apokalipsy wytyczali i definiowali granice Kościoła kijowskiego w czasach religijnego i politycznego kryzysu